Лужыцкія сербы — апошнія карэнныя славяне Германіі.

Як вядома, на тэрыторыі цяперашняй Нямеччыны прыкладна з 5 па 13 стагоддзі нашай эры насялялі заходнія славяне. Гаворка ідзе пра так званых палабскіх славян, якія ўяўлялі такія буйныя племянныя аб’яднанні, як люцічы, бодрычы, лужычане, памаране, руяне. Яны займалі ўсе землі сучаснай паўночнай і ўсходняй Нямеччыны, а таксама частку на паўночным захадзе.

Ёсць нясмелае меркаванне, што да славян тут насялялі нейкія старажытныя германскія плямёны… Аднак назвы ў іх вельмі дзіўныя: ругі, лугіі, варыны, вялеты. Лінгвісты ўгледжваюць у іх таксама славянскае паходжанне, проста перададзенае “германскім горлам”.

У выніку нямецкай экспансіі славяне былі часткова знішчаны, часткова выгнаны, часткова асіміляваны. Тым не менш, дагэтуль тут жыве нешматлікі славянскі народ — лужычане (яны ж лужыцкія сербы ці сорбы). Гэта адзіны славянскі народ з палабскіх славян, які захаваў этнічную самасвядомасць. Хоць, вядома, ладна анямечаны.

Як бы там ні было, дагэтуль у Нямеччыне захавалася велізарная колькасць славянскіх тапонімаў — гэта значыць назваў населеных пунктаў, а таксама рэк, азёр і гэтак далей. І сумневаў у тым, што яны маюць славянскае паходжанне, няма нават у немцаў.

***
Зразумела, большасць гэтых назваў ужо ладна анямечана, аднак лінгвістам не склала цяжкасцяў высвятліць іх паходжанне. Таксама трэба адзначыць, што некаторыя тапонімы з’яўляюцца змяшанымі. Гэта значыць у адным слове могуць спалучацца і славянскія, і нямецкія карані, а таксама суфіксы.

Як даведацца, што назва мае славянскае паходжанне?

У славянскіх тапонімаў часта сустракаецца суфікс -ін-, -ын. Да прыкладу, Шверын, Дзевін, Карпін, Вітцін, Берлін. Гэта назвы гарадоў і камун. Так-так! “Берлін” — славянскае слова. Паходзіц ад палабскага слова “берл”, гэта значыць “балота”.

У свой час немцы прадпрымалі спробы прыцягнуць за вушы германскае паходжанне слова, маўляў, гэта ад слова “бер”, гэта значыць “мядзведзь”. І дагэтуль мядзведзь з’яўляецца знакам гэтага горада па гэтай прычыне. Праблема ў тым, што на старажытнаславянскіх мовах “бер” — гэта таксама “мядзведзь” (“бярлог” – логава бера). Але ў “Берліне” корань менавіта -берл-, а не -бер-!

Калі пачуеце назву з суфіксам -аў-, тое гэта слова — таксама славянскае. Напрыклад, гарады Цецераў, Міраў, Трэптаў парк у Берліне, камуны — Любаў, Лютаў, Гольцаў, Бураў.

А такія назвы, як Торгаў, Люббенаў, Шпандаў — таксама славянскія. У дадзеным выпадку, суфікс -аў- з’яўляецца нямецкім варыянтаў усё таго ж суфікса -аў-!

***
Самыя вядомыя тапонімы славянскага паходжання, апроч Берліна:
Лаўзіц — былая Лужыца, гэта значыць “балотны край”, дзе шмат лужын, груба кажучы.

Расток — паходзіць ад слова, якое і азначае месца, дзе рака падзяляецца на дзве і больш, і потым расцякаецца ў розныя бакі.

Лейпцыг — гэта наогул цёзка рускага горада Ліпецка. Адзін корань з дрэвам “ліпа”.

Любек — былая крэпасць Любіца.
Хемніц — былая палабская Камяніца.
Ратцэбург — былое селішча Ратыбор.
Брандэнбург — былы Бранібор.

Спіс можна працягваць доўга. Паўсюдна распаўсюджаны такія тапонімы ў наступных германскіх землях: Брандэнбург, Ніжняя Саксонія, Саксонія, Саксонія-Анхальт, Баварыя, Цюрынгія, Мекленбург (Ніжняя Памеранія), Шлезвіг-Гольштэйн.